74 lata temu w warszawskim getcie wybuchło powstanie
Fragment pomnika Bohaterów Getta w Warszawie
19 kwietnia 1943 r. żydowscy bojownicy z ŻOB i ŻZW stawili zbrojny opór oddziałom niemieckim, które przystąpiły do likwidacji warszawskiego getta. W trwających blisko miesiąc walkach wzięło udział ok. tysiąca słabo uzbrojonych powstańców. Niemcy przeciwstawili im ponad 2 tys. żołnierzy. „Są takie piękne słowa: godność, człowieczeństwo. Tego broniliśmy” – mówił o podjętej wtedy walce Marek Edelman, jeden z przywódców powstania.
„Powstanie nie było porywem walczących o zwycięstwo i laury, tylko kamieniem rzuconym przeciwko ideologii dzikiej, wyzbytej cech człowieczych i przeciw olbrzymiej sile państwa w centrum Europy rządzonego przez zgraję morderczych oprawców w obliczu milczącego świata. Ten czyn, który wrył się w pamięć i świadomość ludzką, przybiera miarę mitu, buntu słabych i opuszczonych przeciw niesamowitym, niszczącym siłom i zasługuje na nowe przykazanie: nigdy więcej” – pisał prof. Israel Gutman. („19.04.1943”, Fundacja Shalom)
Żydowska ludność cywilna schwytana podczas tłumienia powstania. Oryginalny niemiecki podpis: „Siłą wyciągnięci z bunkrów” (fotografia z raportu Stroopa)
Warszawskie getto było największym spośród założonych przez Niemców. Według spisu dokonanego na rozkaz władz niemieckich przez Judenrat w październiku 1939 r. w Warszawie przebywało ok. 360 tys. Żydów.
Według Weissa
, w pamięci żydowskiej powstanie stało się symbolem Zagłady i „walki przeciwko barbarzyństwu” niemieckiemu i faszystowskiemu. Jak dodał, była to „beznadziejna walka o podstawowy honor ludzki w imieniu cywilizacji innej niż rządziła w tamtych czasach”.
Generał SS Jürgen Stroop (pośrodku) odpowiedzialny za stłumienie powstania w getcie warszawskim
Izraelski polityk zwrócił jednocześnie uwagę, że sama Zagłada stała się „nową religią żydowską”, która „łączy wszystkich Żydów” na całym świecie. „Żydzi są jak każdy naród podzieleni” – mówił, m.in. pod względem politycznym, etnicznym, tożsamościowym oraz miejsca zamieszkania, to pamięć o tym doświadczeniu łączy ich „bardzo i prawdopodobnie wiecznie”. Zdaniem Weissa powstanie w warszawskim getcie jest dla Żydów podsumowaniem tych „dziejów morderstwa systematycznego”.
Tekst ze strony
http://dzieje.pl/aktualnosci/rocznica-wybuchu-powstania-w-warszawskim-getcie
23 kwietnia Żydowska Organizacja Bojowa wydała odezwę do polskiej ludności Warszawy
Polacy, Obywatele, Żołnierze Wolności.
Wśród huku armat, z których armia niemiecka wali do naszych domów, do mieszkań naszych matek, dzieci i żon; Wśród terkotu karabinów maszynowych, które zdobywamy w walce na tchórzliwych żandarmach i S.S.-owcach; Wśród dymu pożarów i kurzu krwi mordowanego ghetta Warszawy – my – więźniowie ghetta – ślemy Wam bratnie serdeczne pozdrowienia.
Wiemy, że w serdecznym bólu i łzach współczucia, że z podziwem i trwogą o wynik tej walki przyglądacie się wojnie, jaką od wielu dni toczymy z okrutnym okupantem. Lecz wiedzcie także, że każdy próg ghetta, jak dotychczas, tak i nadal będzie twierdzą, że może wszyscy zginiemy w walce, lecz nie poddamy się; że dyszymy, jak i Wy żądzą odwetu i kary za wszystkie zbrodnie wspólnego wroga.
Toczy się walka o Waszą i naszą Wolność. Wasz i nasz – ludzki, społeczny, narodowy – honor i godność. Pomścimy zbrodnie Oświęcimia, Treblinek, Bełżca, Majdanka. Niech żyje braterstwo broni i krwi walczącej Polski!
Niech żyje Wolność! Śmierć katom i oprawcom! Niech żyje walka na śmierć i życie z okupantem!
Żydowska Organizacja Bojowa
źródło wikipedia