Podróż w świat heraldyki. 2. Czasy prastare (legendarne)… z historią Litwy w tle

…”książę rzymski Palemon , zebrał się z żoną, z dziećmi i ze swymi poddanymi, którym to 500 szlachty rzymskiej było i poszli w okrętach, morzem stroną zachodnią (poprzez polskie pomorze), chcąc sobie znaleźć miejsce słuszne. A między tą szlachtą było trzy senatorskie Domy. Pierwszy, z herbu Kitaurus-Hippocentaurus– książę Dorsprungus, drugi, z herbu Colonna-Kolumna-Roch – książe Prosper-Cezarinus, oraz trzeci, z herbu Róża-Orsini – książę Ursinus-Julianes”…

Jak pisze Joanna Orzeł, Wielkie Księstwo Litewskie zaczęło „tworzyć” swoją historię w XVI w. Wcześniej, ze względu na sytuację polityczną, brak tradycji historiograficznej oraz zapotrzebowaniem na genealogię państwa nie było to możliwe.  W XVI w. miała miejsce integracja z Królestwem Polskim, w jeden organizm państwowy, przez zawarcie unii w Lublinie (1569). Litwini pragnęli wyeksponować swoje prapoczątki, także w porównaniu z Królestwem Polskim, chciano podkreślić odrębność narodową, Ponadto walczono z Rusią, a dzięki własnemu mitowi pochodzenia Litwa mogła się oddzielić od jej wpływów – religijnie, językowo, dodając świadomość historyczną zupełnie odmienną od ruskiej, a włączając się w krąg kultury zachodniej.

Ta legendarna historia Litwy zaczyna się od wydarzeń w Rzymie. Najpierw Jan Długosz pisze w Kronice o konflikcie między Juliuszem Cezarem a Pompejuszem  o władzę. Kiedy Cezar zwyciężył pod Farsalos  w sierpniu 48 r. przed Chrystusem , to część zwolenników Pompejusza postanowiła ujść z kraju i zamieszkać w jakimś bezpiecznym miejscu.  Do nich należał Willa, który z rodziną i 500. towarzyszami  i ich rodzinami udał się na tereny Litwy . Tam też założył miasto, które o jego imienia nazwano Wilnem a kraj Litalią [(L) italią]. Inna wersja tej opowieści została zamieszczona  w Latopisie  Wielkiego Księstwa Litewskiego i Żmudzkiego. W jednym ze zbiorów, historia Litwy zaczyna się od czasów Nerona, kiedy to  jeden z jego krewnych Palemon, w obawie przed okrucieństwem cesarza (w późniejszych interpretacjach jest mowa o suszy i głodzie) postanawia opuści kraj wraz z rodziną i 500 przedstawicielami szlachty rzymskiej.

Hippocentaurus – herb rzymski:

Giedroyciowie herbu Hippocentaurus to ród kniaziowski biorący swój początek oraz nazwisko według jednych od legendarnego Giedrusa (brata wielkiego księcia litewskiego Trojdena), zaś według innych – od miejscowości Giedrojcie;

Holszańscy, herbu Hippocentaurus to ród kniaziowski z Holszan pochodzenia litewskiego. Ród Holszańskich był spokrewniony z Jagiellonami. Protoplastą rodu był Algimantas (Olgimunt) – litewski kunigas (możnowładca). Jedną z przedstawicielek tego rodu była czwarta żona króla Władysława Jagiełły – Zofia (Sonka) Holszańska, która urodziła zwycięzcy spod Grunwaldu upragnionych synów – późniejszych królów: Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka. W XVI w. do znamienitych przedstawicieli należał biskup wileński Paweł Algimunt Holszański.

Herb Colonna -Kolumna -Roch

Colonna to prastary ród włoski (rzymski) wywodzący się od wpływowych hrabiów Tusculum a jego nazwa pochodzi od rodowego zamku Colonna w górach albańskich. Tuskulańczycy byli rodem wywodzącym się od księcia Alberyka I – zięcia rzymskiego konsula Teofilakta. Tutaj, godzien jest wymienienia, Ich Sarmacki potomek – Aleksander Florian Józef książę Colonna-Walewski herbu Colonna-Walewski.

Od wspomnianego rodu Colonna wywodzi się Hostymierz i Sudymierz pierwsi władcy Niezależnego Księstwa Człopy. Ponieważ Człopa jest położona na Pojezierzu Południowopomorskim to Hostymierz i Sudymierz dodali do swego rodowego herbu Colonna dwa pomorskie Gryfy (herb w zał.). Po 150 latach ich liczni potomkowie przyjęli herb Nałęcz (od nieistniejącego już jeziora w Wielkopolsce).

C) Orsini (Ursinus) to antyczny ród włoski (rzymski), który głosił swe pochodzenie od cesarskiego rodu julijsko-klaudyjskiego. Wraz z upływem czasu ród podzielił się na kilka gałęzi: książąt: Bracciano i da Gravina; margrabiów: Mentany oraz Strozzich; hrabiów: Pitigliano, San Savino, Anguillara, Tagliacozzo, Oppido.  Do dziś przetrwała tylko linia da Gravina.

  

M. Stryjkowski, Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i Wszystkiej Rusi, wydanie z roku 1582;
A. Ślizień, Litwa do Unii Lubelskiej, Poznań, 1878.
J. Orzeł, Mit palemoński,
https://www.wilanow-palac.pl/mit _palemonski.html
Roka, Teoria o Rzymskim pochodzeniu Litwinów w historiografii polskiej” Poglądy o genezie mitu o rzymskim pochodzeniu Litwinów
http://historianaciekawo.blogspot.com/2012/01/teoria-o-rzymskim-pochodzeniu-litwinow_8309.html

dr Michał Daszczyszak