Ojcowski Park Narodowy to najmniejszy z polskich parków narodowych. Leży w województwie małopolskim, w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i obejmuje doliny dwóch rzek – Prądnika i Sąspówki. Ojcowski Park Narodowy zajmuje szczególne miejsce wśród dwudziestu trzech polskich parków narodowych. Wyróżnia się bardzo bogatą szatą roślinną, światem zwierzęcym, malowniczym krajobrazem oraz licznymi zabytkami historii i kultury materialnej człowieka. Jest obiektem licznych badań naukowych. Ma także doniosłe znaczenie dla wychowania patriotycznego, dla turystyki i dydaktyki.

Zwierzęta

Liczbę występujących w Ojcowskim Parku Narodowego gatunków zwierząt szacuje się na około 11 tys.,do tej pory zostało opisanych ok. 6 tysięcy. Bardzo charakterystyczną dla Parku grupą zwierząt i będącą jego symbolem są nietoperze zamieszkujące liczne jaskinie. Z pozostałych ssaków należy wymienić między innymi: sarnę, zająca szaraka, dzika, lisa rudego, wiewiórkę czy też kunę leśną. W Parku występuje około 120 gatunków ptaków, w tym 94 lęgowe, m.in. są to: bocian czarny, zimorodek, puszczyk, jastrząb, sowa uszata, kilka gatunków dzięcioła,  dzikie gołębie,  mysikrólik. Na  zimę  przylatują:  czeczotki,  jemiołuszki
i kwiczoły. W parku występują także liczne gatunki płazów (traszka zwyczajna, kumak nizinny, ropucha szara i inne) oraz gadów (zaskroniec zwyczajny, jaszczurka zwinka, padalec zwyczajny i inne). W wodach Sąspówki oraz Prądnika żyją pospolite gatunki ryb (pstrąg potokowy i pstrąg tęczowy). Z rzadkich ślimaków warto wymienić dużego pomrowa błękitnego i wielkiego. Najliczniejsze są jednak owady (opisano ich ponad 5 tys. gatunków).

Ciekawostki o nietoperzach:

W OPN występuje 17 gatunków tych ssaków, najpopularniejszymi są; nocek duży i podkowiec mały. Na znaczku poświęconym Ojcowskiemu Parkowi Narodowemu o nominale 5 zł przedstawiono sylwetkę gacka brunatnego. Szybkość lotu niektórych gatunków nietoperzy dochodzi do 100 km na godzinę. Zależy to od kształtu i budowy skrzydła. Nietoperze są zwierzętami długowiecznymi. Najstarszy nietoperz jakiego udało się zarejestrować liczył ponad 30 lat, a często spotyka się osobniki ponad 20-letnie. Większość gatunków nietoperzy żywi się owadami, ale są również gatunki mięsożerne, roślinożerne i owocożerne. Wiele gatunków nietoperzy odgrywa w różnych krajach znaczną rolę w zapylaniu roślin. Najbardziej znanym przykładem są kwiaty bananów, mango czy kakaowca. Echolokacja (na podobieństwo radaru) służy nietoperzom do orientacji w ciemności. Ultradźwięki emitowane przez nietoperze rozchodzą się koliście od jego głowy, a odbite wracają do uszu i informują o otoczeniu. Siła odbitych fal informuje zwierzę o odległości, natomiast różnica czasowa pomiędzy odbiorem odbić wskazuje kierunek ruchu ofiary.

Roślinność

Duże urozmaicenie terenu oraz swoisty mikroklimat wpłynęły na bogactwo i urozmaicenie flory Parku, która liczy ponad 1.000 gatunków roślin. Wiele z nich jest pod ochroną (storczyki, paproć języcznik zwyczajny, wiśnia karłowata i inne). Ponadto rośnie tu około 160 gatunków mchów i 1.200 gatunków grzybów. Znajduje się tutaj jedyne w Polsce stanowisko brzozy ojcowskiej. Do najczęściej występujących drzew należą m.in. buk, grab, dąb szypułkowy i jodła.

Najciekawsze zabytki

Zamek w Pieskowej Skale zwany ”Małym Wawelem”

Zamek w Pieskowej Skale był ważnym ogniwem w łańcuchu fortyfikacyjnym broniącym drogi handlowej z Krakowa na Śląsk i dalej do Niemiec. Dziś należy do czołówki nielicznej grupy zabytków polskiego Odrodzenia. Jest dużą atrakcją na szlaku Orlich Gniazd. Nazwa zamku pochodzi prawdopodobnie od imienia pierwszego właściciela. Piotr Szafraniec był zleceniodawcą budowy zamku, który został ukończony pod koniec XIV wieku dzięki fundacji Kazimierza Wielkiego. Na przestrzeni wieków zamek ciągle rozbudowywano i przebudowywano. Zamek uległ zniszczeniu w czasie potopu szwedzkiego, oraz strawił go pożar w XVIII w. Został odbudowany i sto lat później był schronieniem dla powstańców w czasie powstania styczniowego. Przechodząc z rąk do rąk, po II wojnie światowej przejął go Skarb Państwa i stał się oddziałem Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu.

Ciekawostki związane z Zamkiem

W 1787 r. w zamku gościł król Stanisław August Poniatowski 2. W okresie II wojny światowej w zamku mieścił się sierociniec dla polskich dzieci z Wołynia i Zamojszczyzny, ocalałych z ludobójstwa oraz uchodźców po powstaniu warszawskim. 3. Zamek w Pieskowej Skale był wykorzystany w kilku filmach między innymi takich jak: Stawka większa niż życie, Podróż za jeden uśmiech, Janosik, Ogniem i mieczem.

Kaplica „Na Wodzie” p.w. św. Józefa Rzemieślnika (Robotnika) w Ojcowie

 

Znajduje się w miejscu dawnych łazienek zdrojowych, które przerobiono na obiekt sakralny w 1901 r. Kaplica usytuowana jest ponad potokiem na betonowych podporach, co wiązało się wg miejscowej tradycji z zarządzeniem cara Mikołaja II, zabraniającym budowy obiektów sakralnych na ziemi ojcowskiej, wobec czego kaplicę zbudowano „na wodzie”. Kaplica jest przykładem drewnianego budownictwa stylowego. Ma kształt krzyża długości 11 m, szerokości ok. 5 m. Wieńczy ją ażurowa wieżyczka gruntownie odnowiona w 1996 r. W środku kaplicy znajdują się trzy ołtarze wykonane w kształcie szczytów chłopskich chat. W szczycie głównego   ołtarza umieszczono słońce, a pod nim figurki pięciu świętych. Po bokach ołtarza są dwa orły – symbol Polski – nad trzema unoszącymi się ku górze wężami symbolizującymi trzech zaborców.

Jaskinia Łokietka lub Grota Łokietka

 

Łączna długość korytarzy i komór jaskini wynosi około 270 metrów, temperatura zaś 7–8 °C. Z jaskinią wiąże się legenda o Władysławie Łokietku, który schronił się w niej po ucieczce z Krakowa przed wojskami czeskiego króla Wacława II. Życie uratował mu pająk, który zasłonił otwór jaskini pajęczyną, wprowadzając w błąd pościg. Pamiątką po tym wydarzeniu są nazwy poszczególnych jej komór, a także brama w kształcie pajęczej sieci, zamykająca wejście.

Maczuga Herkulesa 

Zbudowana z twardych wapieni skalistych maczuga skalna znajdująca się koło Zamku w Pieskowej Skale. Stoi na skale zwanej Fortepianem o wysokości 8–12 metrów. Maczuga liczy 25 metrów wysokości. Stanowi ona bardzo charakterystyczny element krajobrazu Doliny Prądnika. Na jej szczycie znajduje się mały żelazny krzyż na pamiątkę zdobycia maczugi w 1933 r.

 

Ciekawostki związane z nazwą skały:

Nazwa Maczuga Herkulesa pochodzi od kształtu skały. W przeszłości była różnie nazywana, a z każdą nazwą wiązała się legenda: Maczuga Kraka– w czasach panowania księcia Kraka jego kraj  pustoszony był przez smoka, który na obiad pożerał krowy, a o poranku dziewice. Książę w ogromnej złości chwycił ogromną maczugę i uderzył nią w głowę smoka, zabijając go na miejscu. Następnie Krak umieścił swoją maczugę u wylotu doliny ojcowskiej ku przestrodze każdego, kto by do Krakowa chciał jechać w niecnych zamiarach. Sokola Skała – w wieży ojcowskiego zamku siedział niesprawiedliwie uwi kmieć z pobliskiej wsi. Zmartwiony losem rodziny prosił strażników, aby go puścili wolno. Warunkiem realizacji tej prośby miało być dostarczenie pisklęcia sokolego ze szczytu Maczugi Kraka. Warunek wydawał się być niemożliwy do zrealizowania. A jednak w czasie gdy więzień znużony zasnął, przez okno w wieży wleciał tuzin sokołów, które więźnia chwyciwszy w szpony zaniosły na szczyt skały, ofiarowując mu pisklę. I tak oto został spełniony warunek i więzień został uwolniony. Czarcia Skała lub Skała Twardowskiego – w XVI wieku żył w Krakowie pewien szlachcic czarnoksiężnik na dworze króla Zygmunta Augusta – Jan Twardowski, który podpisał pakt z diabłem, według którego po jego przyjeździe do Rzymu diabeł ma spełnić jego trzy życzenia a w zamian Twardowski odda mu swą duszę. Po wielu latach diabeł spotkał Twardowskiego w karczmie „Rzym” w Suchej Beskidzkiej. Wśród życzeń, jakie czart musiał wykonać, było przeniesienie ogromnej skały do Doliny Prądnika i ustawienie jej cieńszym końcem do dołu. Diabeł wykonał to zadanie, a skała ta stoi do dnia dzisiejszego.

To tylko niektóre atrakcje, które można spotkać w OPN. Przez Park biegnie kilka bardzo interesujących szlaków turystycznych. W tym Małopolski Szlak Powstania Styczniowego. Po części z nich można się poruszać rowerem. Na terenie Parku znajdują się ruiny ojcowskiego zamku, wchodzącego kiedyś w system obronny zwany Szlakiem Orlich Gniazd oraz liczne jaskinie. Park posiada także ciekawe muzeum przyrodnicze.

Opracowanie tekstu Anna Sęk

Autor obrazka wyróżniającego
Zamek w Ojcowie -Jerzy Opioła

Film o Ojcowskim Parku Narodowym (zobacz)